موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس یکی از جاذبه‌های گردشگری تهران است که در کنار مجموعه‌هایی مانند باغ کتاب تهران، کتابخانه ملی ایران، فرهنگستان‌های جمهوری اسلامی، باغ هنر و مصلای تهران به عنوان قطب فرهنگی شهر تهران در اراضی عباس‌آباد (تهران) احداث شده‌است. این موزه با زیربنای 205 هزار متر مربع،یکی از بزرگترین باغ موزه‌های کشور است که از بخش‌های مختلفی مانند تالارهای هفتگانه، باغ راه، دریاچه مصنوعی، آبنمایش، سالنهای آمفی تئاتر و سراسرنما تشکیل شده و با استفاده از تکنولوژیهای دیجیتال سعی در انتقال مفاهیم تاریخ انقلاب اسلامی و دفاع مقدس دارد. اولین مدیر عامل موزه سردار جواد خضرایی بود. در حال حاضر دکتر علی اصغر جعفری با حکم سرلشکر محمد حسین افشردی(باقری) به عنوان مدیر عامل موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس انتخاب شده است. از این مکان به عنوان بزرگترین موزه جنگ جهان اسلام و مدرن‌ترین موزه غرب آسیا یاد شده‌است.
باغ دره
بعد از وارد شدن به موزه پهنه ی سبزی تا دوردست های نگاهت وجود دارد ، میانه مسیر دریاچه ای به وسعت 7 هزار متر مربع است ،برای آنهایی که به باغ موزه دفاع مقدس می آیند. در "باغ دره "جشنواره‌ای از نور، 16 میلیون رنگ، آب و آتش فراهم شده تا هر شب به تناسب زمان، بزرگترین فستیوال نوری ایران اجرا شود.
شیوه احداث و زمان ساخت
برای طراحی باغ موزه دفاع مقدس مهندس ژیلا نوروزی، دانش آموخته رشته معماری دانشگاه تهران که 25 سال است در این حرفه فعالیت می‌کند برنده شد و اینک آنچه که در باغ موزه دفاع مقدس در معرض دید مردم قرار می‌گیرد حاصل تلاش گروه وی است.
در این میان پس از افتتاح باغ موزه در زمستان 89 و تکمیل آن تا سوم خرداد امسال، به تدریج بخش های مختلف آن به بهره برداری می رسد و می توان درباره بخش های مختلف آن سخن گفت. بخش هایی که هر کدام قرار است بخشی از خاطرات دوران جنگ را بازگو کند.
ساختمان موزه
موزه شامل دو گالری ثابت ازاسناد جنگ ،کتابخانه ،مرکزحفظ آثارو2 آمفی تئاتر 500 نفره چند منظوره است.
همچنین موزه دفاع مقدس شامل 7 تالار است. این عدد برگرفته از 7 شهر عشق ،7 دورطواف کعبه و هفت آسمان تا ملکوت است.
از درموزه که وارد می شوید ،تا انتهای این روایت ، چند ساعتی راه است. اگر برای دیدن موزه های دیگر دو ساعت وقت لازم باشد برای بازدید از موزه دفاع مقدس حداقل 5 ساعتی وقت لازم است .
تالار اول: تالار آستانه
تالار اول، تالار آستانه یا همان سرآغاز است
در تالار اول شرح مختصری از وقایع انقلاب و تصویر گذرایی از تاریخ 50 سال قبل از انقلاب ایران ( قیام مردم قم تا پیروزی و رفراندوم سال 58 ) و ایران سال 41 تا 57 روایت شده است البته نه با عکس بلکه با هولوگرام و تصاویر سه بعدی و متحرک که به همراه فیلم نمایش داده می شود.
همچنین در این سالن مجموعه ای از تصاویر ثابت و متحرک سخنرانیها، نامه ها، قراردادهای بین المللی، عزل و نصبها، ترورها و وقایع ایران قاجاریه و پهلوی ورق می خورد .
در این تالار تمامی وقایعی که منجر به پیروزی انقلاب اسلامی و آغاز جنگ تحمیلی شد به نمایش در می‌آید و روزهای آغازین جنگ تحمیلی به تصویر کشیده می‌شود.
تالار دوم: تالار حیرت و حقانیت
تالار دوم، تالار حیرت و واقعیت همانطور که از اسمش معلوم است ، صدای مهیب بمباران،هواپیما،آژیر خطرو ... توصیف ورود به تالار دوم است. در اینجا حیرت مردم ایران از شوک جنگ تحمیلی به نمایش در می‌آید. در روزهایی که مردم از پیروزی انقلاب شادمان بودند و نظام اسلامی ایران در حال شکل‌گیری بود، حمله رژیم بعثی به ایران با حمایت همه جانبه آمریکا مردم را حیرت‌زده و شوکه کرد.
این حیرت در کنار حقانیت ملت ایران در دفاع از خود برابر هجوم دشمنان در تالار حیرت به نمایش در می‌آید. ملت ایران در طول دفاع همه‌جانبه از خاک خود در جنگ تحمیلی، حقانیت خود در دفاع از ارزش‌ها را به جهانیان ثابت کردند که این حقانیت در این تالار به تصویر کشیده می‌شود.
چیزی تا پایان تالار دوم و آغاز منزل سوم نمانده که نمایش تصویری سه بعدی از امام خمینی (ره) که صدام را به دیوانه ای تشبیه می کند پایان تالار حیرت است.
تالار سوم: تالار دفاع مقدس
وقتی بازدیدکنندگان وارد سالن بعدی می شوند هوا ناگهان سرد می شود، مثل شبهای دشتهای کردستان، صدای راه رفتن روی آب را می شنوید، مثل روزهای عملیات در آبهای کارون و اروندرود، زمین و دیوارهای بلندش می لرزد آنطور که از هجوم صدای بمباران، تصاویر انفجار و لرزشهای محیط اطراف ترس وجود انسان را دربر می گیرد. تالار دفاع، نمایش‌دهنده ساختار دفاعی کشور از ارتش و بسیج گرفته تا نیروهای مردمی که در دفاع از خاک و تمامیت ارضی کشور تلاش کردند. این دفاع در کنار استفاده از ادوات جنگی به نمایش در می‌آید
تالار چهارم: تالار آرامش
تالار آرامش را به دلیل حضور فرماندهان در اتاق فرماندهی و آرامش قبل از طوفان حملات ایران بر رژیم بعثی به این نام می خوانند. همین که بازدیدکنندگان از تالار دفاع مقدس بیرون می آیند یکسره به تالار آرامش می رسند اینجا آرام است ،میزهای عملیات در سالن چیده شده و شرح تمام عملیات های دوران دفاع ورق می خورد.در این تالار می‌بینیم که روزهای جنگ و دفاع از ناموس و خاک میهن در عین سختی‌ها و دشواری‌هایی که برای ملت داشت با آرامشی برای دفاع از ارزش‌های انقلاب همراه شده بود.این آرامش که دفاع مقدس را در سال‌های دهه 60 به‌عنوان جزئی از بدنه جامعه نشان می‌دهد در این تالار به تصویر در می‌آید.پنجمین تالار، تالار شهادت است؛یکی از مهم‌ترین تالارهای باغ موزه که به بازدیدکنندگان یادآوری می‌کند، شهادت، آرزوی بزرگ جوانان رزمنده در ایام جنگ و دفاع مقدس بود.
تالار پنجم: تالار شهادت
تالار پنجم با قدم نهادن بر روی پل معلقی از جنس چوب و پلاستیک آغاز می شود. پلی ساده از جنس چوب و پلاستیک که حسی از ترس و اضطراب را منتقل می کند و آدمی با ترس و اضطراب بر روی آن قدم می گذارد. اینجا تالار شهادت است با طی هر قدم بر روی این پل تصاویر شهدای دوران دفاع مقدس در اطراف تالار نمایان می شود. گویی به سلامت از پل صراط گذشته اند. اما آنانی که از پیش رویشان می گذرند بیم آن دارند که هر لحظه زیر پایشان خالی شود.
مجموعه تالار شهادت به 7مرحله تقسیم شده که شهادت را از نیت تا عروج به تصویر کشیده است. عظمت، ارزش، جایگاه و تقرب شهید و شهادت در این تالار نمود عینی دارد.
در میانه مسیر، روی پلی معلق، تصویر شهید همت و روایتش آغاز می شود.چشم که می چرخانی تمام محیط به تصاویر شهدا آذین بندی شده و اسامی بسیاری از شهدای دفاع مقدس از جلوی چشمانت عبور می کند. در این هنگام تصویر سه بعدی شهید آوینی نمایان شده و روایت خرمشهر و مجنون و اروند را برایت بازگو می کند.
تالار ششم: تالار پیروزی
بعد از عبور از پلی چوبی و لرزان به پل پیروزی می رسیم . تالار ششم به شرح مکان و موقعیت و سلاح دوران جنگ و شگفتی های 8 ساله تاریخ میپردازد. شرح وقایع قبل و بعد از قبول قطعنامه 598 ، افزایش تحریمهای بین المللی علیه ایران و فعالیت گروهک های منافقین به خصوص عملیات مرصاد که در نهایت برملا شدن توطئه منافقین و پیروزی غیور مردان وطن را به همراه داشت.
تالار ششم ، تالاری است که پیروزی‌های دلاورانه جوانان ایرانی در روزهای جنگ را به تصویر می‌کشد؛ از پیروزی در عملیات‌های مختلف گرفته تا آزادسازی خرمشهر و پیروزی‌های عرفانی و معنوی.
تالار هفتم: تالار سرانجام
اکنون دیگر شش تالار را پشت سر گذاشته و نوبت به تالار هفتم رسیده است. رهرو در تالار پایان با تصویر هایی از رحلت امام ، تمام تغییرات و تحولات نظام در طول 30 سال گذشته و افت و خیز های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی را به نظاره می نشیند. انتخاب آیت الله خامنه ای به رهبری انقلاب اسلامی ، دیدن فیلم هایی از بازگشت آزادگان به کشور و ...
اینجا صحیفه امام و وصیت نامه ایشان پیش چشم بازدیدکنندگان وجود دارد.
7 شهریار وادی عشق به انتها می رسد.تلالو انوار نور در کار خارج شدن از گوشه های آخرین درب خروج است.فضای بسته موزه به اتمام می رسد و پله ها به اوج تپه هدایتت می کند،جایی که تمام موزه و باغ دره زیر پایت است .
در این میان کارشناسان بر این باورند که این مسئولان باغ موزه باید با برگزاری برنامه های مختلف در مناسبت هایی چون هفته دفاع مقدس ، روزهای متعلق به نیروهای مسلح و همچنین سالگرد عملیات های مختلف و حتی اتفاقاتی که در ایام جنگ در شهرهای کشور و به ویژه پایتخت رخ داده است و به روز کردن ادبیات خود برای نسل جوان، از این مکان بهترین استفاده را ببرند. شهرداری تهران به کمک ستاد کل نیروهای مسلح، هزینه قابل توجه اما لازم انجام شده برای آن را عهده دارد شده اند و به نظر می رسد، استفاده از همه تجارب در زمینه روایتگری دوران جنگ و بهره گیری از شیوه های نو می تواند به استفاده مطلوب از آن کمک کند.
